مشکوة تحلیلی بر معناشناسی واژه «کَبَد» در قرآن
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری، دانشگاه علوم و معارف قرآن قم و استاد دانشکده مطالعات تطبیقی قرآن شیراز
2 کارشناس ارشد، دانشگاه علوم و معارف قرآن
چکیده
با رواج رویکرد معناشناسی در مطالعات قرآنی، شیوهای نوین در این عرصه پدید آمده است. هدف این شیوه، اکتشاف معنایی است جامع که در لایههای متن نهفته شده است. این مقاله با استفاده از روش ایزوتسو و تکمیل آن در بخشهای ارتباط آیات در محدوده سوره و در قرآن، نخست واژه «کَبَد» را از منظر لغوی و سپس معناشناسی بررسی کرده است. نویسنده با استفاده از واژگانِ با معنای نزدیک، متضاد و موازنه ساختاری متن، در چند مرحله آن را تجزیه و تحلیل نموده و به این نتیجه رسیده است که مغایر مفهوم متداول واژه کَبَد، این واژه معنای منفی در بر ندارد و به محدودیت‌های عالم ماده و حکمت الهی در اختیار انسان اشاره دارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
An Analysis of the Semantics of the Word Kabad in the Holy Qur’ān
نویسندگان [English]
- Ahmad Asadi 1
- Mahboubeh Gholami 2
- Ma’soumeh Gholami 2
چکیده [English]
With the prevalence of the semantic approach in the Qur’ānic studies, a new method has appeared in this phenomenon. This method is targeted at unveiling comprehensive meanings that are hidden in the layers of the text. Using Isuzu’s method and completing it in the verses relation sections within the limits of the sūra and the Qur’ān, this article has studied the word kabad first from lexical and then semantic point of view. The writer has analyzed it in several stages with the use of the words close to its meaning and contradictory to it and structural balance of the text, and then concluded that contrary to the common concept of the word kabad, this word does not contain a negative meaning and refers to the limitations of the world of matter and Divine Wisdom in man’s free will.
کلیدواژه‌ها [English]
- semantics of the Qur’ān
- semantics of kabad
- kadḥ (laboriously)
- human free will
- Isuzu
- قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، دارالقرآن الکریم، قم، چاپ دوم، 1373ش.
- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ 46، 1389ش.
- ابن منظور، محمد بن مکرم،لسان العرب، دارصادر، بیروت، 1414ق.
- آلوسى، سیدمحمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق على عبدالبارى عطیه، دارالکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، 1415ق.
- اختیار، منصور، معناشناسی، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، 1348ش.
- البرزی، پرویز، مبانی زبان‌شناسی متن، امیرکبیر، تهران، 1386ش.
- ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمۀ احمد آرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ چهارم، 1368ش.
- بانوی اصفهانی، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، نهضت زنان مسلمان، تهران، 1361ش.
- دین‌پرست، منوچهر، «زائر مشرقی» (تأملی بر آثار و اندیشه‌های توشی هیکو ایزوتسو)، مجله اخبار ادیان ش 6، اسفند 1382ش.
10. راد، علی، مبانی کلامی امامیه در تفسیر قرآن، سخن، تهران، 1390ش.
11. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، معجم الفاظ قرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دارالقلم، دمشق، 1412ق.
12. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، المفردات فی غریب القرآن، دمشق _ بیروت، دارالعلم _ الدار الشامیه، 1412ق.
13. زمخشری، محمود بن عمر، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، دارالکتب العربیه، بیروت، چاپ سوم، 1407ق.
14. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرّسین حوزه علمیه قم، قم، چاپ پنجم، 1417ق.
15. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ المیزان فى تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، 1374ش.
16. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، دار الاسوه، تهران، چاپ اول، 1416ق.
17. عسکری، ابی‌هلال، معجم الفروق اللغویه، تحقیق محمد ابراهیم سلیم، دارالعلم والثقافة، قاهره، 1414ق.
18. فراهیدی، خلیل بن احمد، ترتیب کتاب العین، تحقیق مهدی مخزومی، اسوه، تهران، 1414ق.
19. رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1411ق.
20. فیروزآبادی، مجدالدین محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1411ق.
21. قرشی، سید علی‌اکبر، أحسن الحدیث، بنیاد بعثت، تهران، 1377ش.
22. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، قاموس قرآن، دار الکتب الإسلامیه، تهران، 1371ش.
23. کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، انتشارات الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415ق.
24. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، اسلامیه، تهران، چاپ دوم، 1362ش.
25. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، بى‌نا، تهران، بیتا.
26. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1361ش.
27. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، دارالکتب‌الإسلامیه، تهران، چاپ اول، 1374ش.
)