مشکوة

عوامل درونی عقب‌ماندگی و انحطاط تمدّن اسلامی از منظر استاد مطهری

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

یکی از حوزه‌هایی که در قلمرو اسلام‌شناسی، عظمت اسلام را به طور شایسته و بایسته به منصه ظهور و اثبات می‌رساند، بررسی و شناخت تمدّن اسلامی _ به عنوان یکی از تمدّن‌های اصلی و تاریخ‌ساز _  است. استاد مطهری در زمرة اسلام‌شناسان و متفکّرانی است که به تمدّن اسلامی و مباحث مرتبط با آن در راستای دفاع عقیدتی از اسلام رویکرد و شیفتگی ویژه ابراز داشته است. در پژوهش حاضر سعی بر آن شده تا به روش کتابخانه‌ای _ اسنادی، دیدگاه استاد شهید درباره عوامل درونی ضعف، عقب‌ماندگی و انحطاط تمدّن یاد شده تبیین و تحلیل شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که او با علاقه و تمرکز ویژه عوامل متنوّع و متعدّدی را در ابعاد عقیدتی، سیاسی، فکری، فرهنگی، علمی و اجتماعی به بحث گذاشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Inner Elements of Backwardness and Degradation of the Islamic Civilization from the Viewpoint of Ustad Mutahhary

نویسنده [English]

  • Seyed Mohammad Tayyibi

Associate Professor, Department of History, Shahid Bahonar University of Kerman

چکیده [English]

One of the realms in the field of Islamic studies that properly and competently reveals and proves the magnificence of Islam is the study of and knowledge about the Islamic civilization – as one of the major history-making civilizations. Ustad Mutahhari is among the Muslim scholars and thinkers who has expressed special approach and interest in the Islamic ccivilization and its related issues in line with ideological defense of Islam. This study attempts to analyze and elucidate the viewpoint of Ustad Mutahhari concerning the inner elements of the weakness, backwardness, and degradation of the mentioned civilization with the library-documentary method. The findings of the research suggests that he has discussed various and numerous elements in ideological, intellectual, cultural, scientific, and social dimensions with a special interest and concentration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ustad Mutahhari
  • Islamic Civilization
  • reasons for backwardness of the Muslims
  • degradation of the Islamic civilization
  1. بورلو، ژوزف، تمدن اسلامی، ترجمه اسدالله علوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 138۶ش.
  2. جان احمدی، فاطمه، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دفتر نشر معارف، قم، 138۶ش.
  3. جاویدی، سیدحمید، اتحاد اسلامی در آثار شهید مطهری، انتشارات صدرا، تهران، 138۶ش.
  4. رودگر، محمدجواد، «تحجّر و تجدّد از منظر استاد مطهری»، کتاب نقد، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، ش 2 و 3، بهار و تابستان، 1382ش.
  5. عاطف‌الزین، سمیع، ریشه‌های ضعف و عقب ماندگی مسلمین، ترجمه محمود رجبی و محمد تقی کمالی‌نیا، انتشارات هجرت، قم، 1398ق.
  6. لوبون، گوستاو، تاریخ تمدن اسلام و عرب، ترجمه سید هاشم حسینی، کتاب‏فروشی اسلامیه، تهران، 13۵8ش.
  7. مطهری، مرتضی،  احیای تفکر اسلامی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 13۶1ش.
  8. ________________،  اخلاق جنسی، انتشارات صدرا، تهران، بی‌تا.
  9. ________________،  اسلام و مقتضیات زمان، انتشارات صدرا، تهران، 13۶2ش.
  10. ________________،  آشنایی با علوم اسلامی، انتشارات صدرا، تهران، بی‌تا.
  11. ________________،  انسان و سرنوشت، انتشارات صدرا، تهران، 1372ش.
  12. ________________،  امامت و رهبری، انتشارات صدرا، تهران، 137۶ش.
  13. ________________،  امدادهای غیبی در زندگی بشر، به ضمیمه چهار مقالۀ دیگر، انتشارات صدرا، تهران، بی‌تا.
  14. ________________، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، انتشارات حکمت، تهران، 1۴03ق.
  15. ________________، بیست گفتار، افست «سهامی عام»، بی‌جا، 13۵9ش.
  16. ________________،  پیامبر اُمی، انتشارات صدرا، تهران، 13۶9ش.
  17. ________________، پیرامون انقلاب اسلامی، انتشارات صدرا، تهران، 1372ش.
  18. ________________، پیرامون جمهوری اسلامی، انتشارات صدرا، تهران، 13۶7ش.
  19. ________________، تعلیم و تربیت در اسلام، انتشارات الزهرا، تهران، 13۶8ش.
  20. ________________، تکامل اجتماعی انسان، انتشارات صدرا، تهران، 1372ش.
  21. ________________، تماشاگه راز، انتشارات صدرا، تهران، 13۵9ش.
  22. ________________، جاذبه و دافعه علی7، انتشارات صدرا، تهران، بی‌تا.
  23. ________________، جامعه و تاریخ، دفتر انتشارات اسلامی، قم، بی‌تا.
  24. ________________، جهاد، انتشارات صدرا، تهران، 1372ش.
  25. ________________، حماسه حسینی، انتشارات صدرا، تهران، 13۶7ش؛ همان، 1373ش.
  26. ________________، حق و باطل، انتشارات صدرا، تهران، 137۵ش.
  27. ________________، حکمت‏ها و اندرزها، انتشارات صدرا، تهران، 1383ش.
  28. ________________، خاتمیّت، انتشارات صدرا، تهران، 137۶ش.
  29. ________________، خدمات متقابل اسلام و ایران، انتشارات صدرا، تهران، 13۶2ش.
  30. ________________، ده گفتار، انتشارات صدرا، تهران، 1398ق.
  31. ________________، روحانیّت، دفتر تبلیغات اسلامی، بی‌جا، 13۶7ش.
  32. ________________، رهبری نسل جوان، خدمات فرهنگی الست، تهران، 13۶1ش.
  33. ________________، سیری در سیره نبوی، انتشارات صدرا، تهران، 1372ش.
  34. ________________، سیری در نهج‌البلاغه، انتشارات صدرا، تهران، 1372ش.
  35. ________________، شش مقاله (مقالة ختم نبوت)، انتشارات صدرا، تهران، 138۵ش.
  36. ________________، عدل الهی، انتشارات صدرا، تهران، بی‌تا.
  37. ________________، علل گرایش به مادیگری، دفتر انتشارات اسلامی، قم، بی‌تا.
  38. ________________، فطرت، انتشارات صدرا، تهران، 1372ش.
  39. ________________، فلسفۀ شناخت، فلسفۀ تاریخ، یاسر، قم، بی‌تا.
  40. ________________، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفۀ تاریخ، به ضمیمه شهید، انتشارات صدرا، تهران، 1398ش.
  41. ________________، مجموعۀ آثار، انتشارات صدرا، تهران، 1398ش.
  42. ________________، مجموعۀ گفتارها، انتشارات صدرا، تهران، 13۶1ش.
  43. ________________، مسئله شناخت، انتشارات صدرا، تهران،  13۶7ش.
  44. ________________، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، انتشارات اسلامی، قم، بی‌تا.
  45. ________________، نقدی بر مارکسیسم، انتشارات صدرا، تهران، 13۶3ش.
  46. ________________، نهضت‏های اسلامی در صد سالۀ اخیر، انتشارات اسلامی، قم، بی‌تا.
  47. ________________، هدف زندگی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 13۶0ش.
  48. ولایتی، علی اکبر، فرهنگ و تمدن اسلامی، دفتر نشر معارف، قم، 1383ش.
مشکوة

دوره 34، شماره 2 - شماره پیاپی 127
تابستان 1394
صفحه 70-90