مشکوة

واکاوی سندی و بررسی دلالی روایات «حفظ چهل حدیث»

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز

چکیده

هرچند محدّثان بزرگ، به نقل روایات «حفظ چهل حدیث» همّت گماشته و عالمان بزرگ، به آن‌ها اهتمام داشته و بر اساس آن‌ها به نگارش کتاب‌ها و رساله‌های فراوانی پرداخته‌اند، ولی این‌ها نه‌تنها متواتر به شمار نمی‌آیند، بلکه از صحت سندی به معنای مصطلح آن نیز برخوردار نیستند. با این حال، می‌توان با تکیه بر برخی قراین از جمله شهرت روایی و شهرت عملی، به صدورشان اطمینان یافت و آن‌ها را معتبر دانست.
این روایات، شامل همۀ عرصه‌های دین می‌شود و بر خلاف برداشت برخی از عالمان، به دو مبحث اعتقادات و عبادات اختصاص ندارد و مقصود از  «حفظ» در آن‌ها، فقط به حافظه سپردن نیست، بلکه هر اقدامی است که سبب نگه‌داری حدیث و جلوگیری از اندراس و محجوریت آن شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Documentary Analysis and Examining the Tradition of the “Preservation of Forty Traditions"

نویسنده [English]

  • Ali Akbar Kalantari

چکیده [English]

Although the great narrators and scholars have narrated the "preservation of forty traditions" and they wrote many books and treatises based on them, but these traditions are not widely transmitted and they do not have the documentary authenticity. However, they can be assured and validated by relying on some proofs, such as narrative and practical reputation.
These traditions encompass all areas of religion and, unlike some scholars’ opinion; they are not devoted to two areas of belief and worship. The purpose of "preserving" them is not only to memorize them, but to do anything to preserve them and prevent their destruction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • tradition preservation
  • forty traditions
  • documentary analysis
  • examining the concept of tradition
  1. قرآن کریم.
  2. ابن بطریق حلّی، یحیی بن حسن، 1407ق، العمده، قم، انتشارات اسلامی.
  3. ابن داود، تقی‌الدین، 1392ق، رجال ابن داود، نجف، المطبعة الحیدریه.
  4. ابن شهرآشوب مازندرانی، بی‌تا، معالم العلماء، قم، بی‌نا.
  5. ابن فهد حلّی، احمد بن محمد، 1407ق، عدة الداعی، قم، دار الکتب الاسلامی.
  6. ابن منظور، محمد بن مکرم، 1416ق، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  7. ابن هشام، جمال الدین، 1434ق، مغنی الادیب، قم، مرکز مدیریت حوزۀ علمیه.
  8. احسایی، ابن ابی‌الجمهور، 1405ق، عوالی اللئالی، قم، انتشارات سید الشهداء؟ع؟.
  9. تفرشی، سید مصطفی، 1418ق، نقد الرجال، قم، مؤسسۀ آل البیت؟عهم؟.
  10. تهرانی، آقابزرگ، 1403ق، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء.
  11. حاجی‌خلیفه، مصطفی بن عبد الله، بی‌تا، کشف الظنون عن أسامی الکتب و الفنون، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  12. حرّ عاملی، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعه، قم، مؤسسۀ آل البیت؟عهم؟.
  13. حسن بن زین الدین، 1411ق، التحریر الطاووسی، قم، کتابخانۀ آیة‌الله نجفی مرعشی.
  14. خویی، سید ابوالقاسم، 1413ق، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا.
  15. دیلمی، حسن بن ابی الحسن، 1408ق، اعلام الدین، قم، مؤسسۀ آل البیت؟عهم؟.
  16. راغب اصفهانی، حسین، 1412ق، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، الدار السامیه.
  17. سبحانی، جعفر، 1387، اصول الحدیث و احکامه، ترجمۀ محسن احمدوند، قم، صحیفۀ خرد.
  18. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1366، کلیات فی علم الرجال، قم، مرکز مدیریت حوزۀ علمیه.
  19. شهید اول، محمد بن مکی، 1407ق، الاربعون حدیثا، قم، مدرسۀ امام مهدی؟ع؟.
  20. شهید ثانی، زین الدین، 1409ق، منیة المرید فی آداب المفید و المستفید، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  21. صدر، سید محمد باقر، 1406ق، دروس فی علم الاصول، بیروت، دار الکتب اللبنانی.
  22. صدوق، محمد بن علی، 1362، الامالی، تهران، انتشارات اسلامیه.
  23. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1364، ثواب الاعمال، قم، انتشارات شریف رضی.
  24. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1403ق، الخصال، قم، انتشارات اسلامی.
  25. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1413ق، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات اسلامی.
  26. طریحی، فخر الدین، 1417ق، مجمع البحرین، تهران، المکتبة المرتضویة.
  27. طوسی، محمد بن حسن، 1365، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
  28. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1415ق، رجال طوسی، قم، انتشارات اسلامی.
  29. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1417ق، الفهرست، قم، نشر الفقاهه.
  30. علامه حلّی، حسن بن یوسف، 1415ق، ایضاح الاشتباه، قم، انتشارات اسلامی.
  31. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، بی‌تا، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، نجف، المطبعة الحیدریة.
  32. فتال نیشابوری، محمد بن حسن، بی‌تا، روضة الواعظین، قم، انتشارات رضی.
  33. کلینی، محمد بن یعقوب، 1365، الکافی، تهران، انتشارات اسلامیه.
  34. ماحوزی، سلیمان بن عبد الله، 1417ق، الاربعون حدیثا، تحقیق سید مهدی رجایی، ناشر: سید مهدی رجایی.
  35. مامقانی، عبدالله، بی‌تا، تنقیح المقال، تهران، انتشارات جهان.
  36. متقی هندی، علی، 1409ق، کنز العمّال، بیروت، مؤسسة الرساله.
  37. مجلسی، محمدباقر، 1404ق، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء.
  38. مدیر شانه‌چی، کاظم، 1381، درایة الحدیث، قم، انتشارات اسلامی.
  39. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1382، علم الحدیث، قم، انتشارات اسلامی.
  40. مشکینی، علی، 1413ق، اصطلاحات الاصول، قم، نشر الهادی.
  41. مظفر، محمدرضا، 1377، اصول الفقه، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
  42. مفید، محمد بن نعمان، 1413، الاختصاص، قم، کنگرۀ شیخ مفید.
  43. نجاشی، احمد بن علی، 1416ق، رجال نجاشی، قم، انتشارات اسلامی.
  44. نوری، حسین، 1408ق، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسۀ  آل البیت؟عهم؟.
  45. نیشابوری، سید اعجاز حسین، 1409ق، کشف الحجب و الاستار عن الکتب و المنقار، قم، کتابخانۀ آیة‌الله نجفی مرعشی.
مشکوة

دوره 38، شماره 2 - شماره پیاپی 143
تابستان 1398
صفحه 73-91