بهره‌مندان از اجر اخروی در رهیافت قرآنی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه الزهرا

2 مدرّس دانشگاه الزهراء

چکیده

تشویق به فرجام‌اندیشی، از اندیشه‌های معادباورانه اسلامی است و یکی از روش‏های تربیتی قرآن به شمار می‌آید. بیان پیامدها و بازتاب‏های دنیوی و اخروی اعمال، از جمله اسلوب‏ها در جهت هدایت بشر و اصلاح  اعمال و رفتارهای انسان می‏باشد. تدبّر در خصوصیات افرادی که به طور صریح در زمره برخورداران از اجر الهی معرفی شده‏اند، مسیری کمال‏آفرین را فرا سوی پویندگان رستگاری ترسیم می‏نماید. استخراج طیف بهره‏مندان از اجر اخروی، از رهگذر بررسی تمامی آیات در بردارنده ساختارهای صرفی واژه «اجر»، محور کانونی جستار پیش روست. یادکرد دلایل رسیدن به اجر اخروی، دایره معنایی اجر و کاربرد قرآنی آن، از دیگر مباحث مقاله است.
روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی از نوع تحلیل محتواست؛ از این رو پس از مراجعه به منابع معتبر لغوی و کنار هم قرار دادن تمامی آیاتی که در بردارنده واژه اجر می‏باشد، کاربردهای مختلف این واژه مورد بررسی قرار می گیرد. از این رهگذر پاسخ گویی به این پرسش مورد نظر است که قرآن کریم به بهره‏مندی چه کسانی از اجر اخروی تصریح کرده است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Enjoyers of the Rewards of the Hereafter in the Qur’ānic Approach

نویسندگان [English]

  • Parvin Baharzadeh 1
  • Marziyeh Muhasses 2
چکیده [English]

Encouraging foresightedness is among the eschatological Islamic thoughts, regarded as one of the edifying methods of Islam. Stating the worldly and the otherworldly consequences and reflections of actions is considered as a procedure used to guide mankind and correct human actions and conducts. Deliberation on the characteristics of the people who are explicitly represented as among the enjoyers of Divine rewards displays an uplifting process provided for the seekers of salvation. Extracting the spectrum of the enjoyers of otherworldly rewards through examining all the verses containing the derivatives of the word ajr (reward) is an essential concern of the present research. Other issues of the article include pointing out the reasons for achieving otherworldly rewards, the semantic expanse of ajr, and its Qur’ānic application.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Otherworldly reward
  • the Holy Qur’ān
  • enjoyers of otherworldly rewards
  • Resurrection
  1. قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
  2. ابن درید، محمد بن حسن، جمهرة اللغه، دار العلم للملایین، بیروت، 1۴08ق.
  3. ابن عاشور، محمد طاهر،التحریر و التنویر، الدار التونسیة للنشر، بی‌تا.
  4. ابن فارس، احمد، مقاییس اللغة، دار مصطفی البابی الحلبی و اولاده، بیروت، 19۶9م.
  5. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، اعداد: یوسف خیاط و ندیم مرعشلی، نشر ادب حوزه، بیروت ، 1۴09ق.
  6. ابو زهره ، محمد، زهرة التفاسیر ، دار الفکر، بیروت، بی‌تا.
  7. ازهری،  محمد بن احمد، تهذیب اللغة، تحقیق عبد العظیم محمود، الدار المصریه، قاهره، بی‏تا.
  8. جفری، آرتور، واژه‌های دخیل در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره‏ای، نشر توس، تهران، چاپ دوم، 138۶ش.
  9. جوادی آملی، عبد الله، تفسیر موضوعی قرآن، معاد در قرآن2، مرکز نشر اسراء، قم، چاپ دوم، 1388 ش.
  10. جوهری، اسماعیل بن حماد، تاج اللغة و صحاح العربیة، تحقیق احمد عبد الغفور عطار ، انتشارات امیری، تهران، 13۶8ش.
  11. خرمشاهی، بهاءالدین ، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، نشر ناهید، تهران، چاپ سوم، 1389ش.
  12. خوری شرتونی لبنانی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، مکتبة آیةالله ‏العظمی المرعشی النجفی، قم، 1۴03ق.
  13. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، طلیعه النور، قم، چاپ دوم، 1۴27ق.
  14. روحانی ، محمود ، المعجم الاحصایی لالفاظ القرآن الکریم، مؤسسه انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ دوم، 13۶8ق.
  15. سبحانی، جعفر، معاد انسان و جهان، نشر مکتب اسلام، بی‌جا، 1373ش.
  16. قطب، سید،فى ظلال القرآن، دار الشروق، بیروت، 1۴19ق.
  17. صدر حاج سید جوادی، احمد، دائرة المعارف تشیع، بنیاد اسلامی طاهر ، تهران، 13۶۶ش. 
  18. طالقانی، سید محمود،پرتوى از قرآن، شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ چهار، 13۶2ش.  
  19. طباطبایی ، سید محمدحسین، المیزان  فی تفسیر القرآن،انتشارات حوزه علمیه، قم، چاپ پنجم، 1۴1۴ق.
  20. طبرسی ، فضل بن حسن،مجمع البیان فی تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت، چاپ دوم 1۴08ق.
  21. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، مکتبة المرتضوی،  تهران، 137۵ش.
  22. عسکری، سید مرتضی، عقاید اسلام در قرآن کریم، ترجمه محمد جواد کرمی، انتشارات منیر، 138۶ش.
  23. فراهیدی، خلیل بن احمد، ترتیب کتاب العین، تحقیق مهدی المخزومی، ابراهیم سامرایی، تصحیح السعد الطیب، مؤسسه المیلاد، قم، 1۴1۴ق.
  24. فضل‌الله، سید محمدحسین، من وحی القرآن، دار الملاک للطباعة و النشر، بیروت، 1۴19ق.
  25. قدردان ملکی، محمد حسن، آیین خاتم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ، تهران، 138۶ش.
  26. قرشی، سید علی اکبر،قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 137۵ش.
  27. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،احسن الحدیث، بنیاد بعثت، تهران، چاپ سوم، 1377ش.
  28. مصباح یزدی، محمدتقی، انسان‌سازی در قرآن، مؤسسه امام خمینی، قم، 1388 ش.
  29. مصطفوی، حسن،التحقیق فی کلمات القرآن، دار الکتب العلمیه ، بیروت، چاپ سوم، 1۴30ق.
  30. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران،تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 137۴ش.
  31. موسوی سبزواری، سید عبد الاعلی،مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، مؤسسه اهل‏البیت:، بیروت، چاپ دوم، 1۴09ق.
  32. میبدی، احمد بن محمد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، امیر کبیر ، تهران، 1371ش.
  33. ناصر الدین، عبد الله بن عمر، تفسیر البیضاوی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1۴10ق.