مشکوة بررسی افزوده‌های تفسیری برخی از آیات سور‌ه کهف و مریم در ترجمه‌های معاصر
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار دانشگاه امام صادق(ع)
2 دانشآموختة دانشگاه معارف قرآن کریم تهران
چکیده
سبک بیانى قرآن به گونه‌اى است که ارائة معانى و مفاهیم ژرف آن جز با افزودن عبارتهاى تفسیرى مقدور نیست. از این‌رو با همة تلاشى که نویسندگان و مترجمان نموده‌اند، بازهم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر، وجود آیات مجملی است که دلالتشان روشن نیست. بنابراین مترجمان برای تبیین برخی آیات، افزوده‌های نمایان شده‌ای در ترجمة خویش به کار برده‌اند. اغلب این افزوده‌ها با استناد به تفاسیر و کتاب‌های سبب نزول یا مباحث کلامی و اصولی انجام شده است. مقالة حاضر افزوده‌های تفسیری برخی از آیات سوره‌های کهف و مریم را از شش مترجم معاصر «الهی‌قمشه‌ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، مشکینی و مکارم» با توجه به تفاسیر و روایات موجود تحلیل و بررسی می‌نماید. در این زمینه ابتدا آیات و ترجمة آن استخراج گردیده و سپس نظریه‌های تفسیری برای تبیین کار مترجم آورده شده است و در پایان نیز تحلیل و بررسی بر اساس تفاسیر در هر آیه انجام گرفته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Study on the Exegetical Addenda to some Verses of Sūrat al-Kahf and Sūrat al-Maryam in the Contemporary Translations of the Holy Qur‘ān
نویسندگان [English]
- Mahdī Īzadī 1
- Bābullāh Muhammadī Nabī Kandī 2
چکیده [English]
The expressive style of the Qur’ān is in such a way that presenting its deep meanings and concepts is not possible except by adding exegetical phrases to them. In order to explain some verses, the translators have used manifested addenda in their translation. These addenda have often been made with reference to commentaries, books concerning the occasions of revelation, or theological (kalāmī) and doctrinal (usūlī) discourses. The present article has analyzed and reviewed the exegetical addenda to some verses of Sūrat al-Kahf and Sūrat al-Maryam by six Qur‘ān translators: Ilāhī Qumshi’ī, Khuramshāhī, Saffārzāda, Fūlādvand, Mishkīnī, and Makārim Shīrazī with respect to the existing interpretations and traditions. In this respect, first, the verses and their translations are extracted, then the exegetical theories for explaining the translator’s task are set forth, and finally, the analysis and review is performed on the basis of the interpretations of each one of the verses. In the meantime, Mishkīnī’s translation is found to be in the highest harmony with interpretations and ideological contentions.
کلیدواژه‌ها [English]
- the Holy Qur’ān
- Sūrat al-Kahf
- Sūrat al-Maryam
- exegetical addenda
- contemporary translations
- قرآن کریم
- ترجمة قرآن، الهی قمشهای، مهدی، قم، انتشارات فاطمة الزهراء، چاپ سوم،1380ش.
- ترجمة قرآن، خرمشاهی، بهاءالدین، بی‌جا، انتشارات نیلوفر، 1373ش.
- ترجمة قرآن، صفارزاده، طاهره، تهران، مؤسسه فرهنگى جهان رایانه کوثر، چاپ دوم،1380ش.
- ترجمة قرآن، فولادوند، محمد مهدی، تهران، دار القرآن الکریم( دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى)، 1415ق.
- ترجمة قرآن، مشکینی، علی، قم، نشر الهادی، چاپ دوم، 1381ش.
- ترجمة قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، قم، دار القرآن الکریم ( دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى)، چاپ دوم، 1373ش.
- ابناشعث کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات، تهران، مکتبة نینوی الحدیثه، بی‌تا.
- ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب7، قم، انتشارات علامه، 1379ق.
- ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، بی‌تا.
- آلوسی، محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، 1415ق.
- بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1418ق.
- بانوى اصفهانى، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1361ش.
- ثقفی تهرانی، محمد، روان جاوید، تهران، انتشارات برهان، چاپ سوم، 1398ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت، 1409ق.
- حسینی استرآبادی، شرفالدین، تأویل الآیات الظاهره، قم، انتشارات جامعة مدرّسین، 1409ق.
- حسینى، شاهعبدالعظیمى، حسین بن احمد، تفسیر اثنا عشرى، تهران، انتشارات میقات، 1363ش.
- ربیع نتاج، سید علیاکبر، «ادلّه علمی بر جواز ترجمه قرآن کریم»، نشریة زبان و علوم قرآن، ش۳ و ۴، زمستان ۱.
- زمخشرى، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق.
- سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1406ق.
- سمرقندی، نصربن محمدبن احمد، بحر العلوم، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- شبّر، عبدالله، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، کویت، مکتبة الألفین، 1407ق.
- صدوق، محمد بن علی، التوحید، قم، انتشارات جامعة مدرّسین، 1396ق.
- صفی علیشاه، حسن بن محمد باقر، تفسیر صفی، تهران، انتشارات منوچهری، 1318ق.
- طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعة مدرّسین حوزة علمیه قم، چاپ پنجم، 1417ق.
- طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم،1372ش.
- طنطاوی، محمد، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- طیب، عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، 1378ش.
- عاملى، ابراهیم، تفسیر عاملى، تحقیق علىاکبر غفارى، تهران، انتشارات صدوق،1360ش.
- فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربى، چاپ سوم،1420ق.
- فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، 1415ق.
- قرشى، سید علىاکبر، أحسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت، چاپ سوم، 1377ش.
- ــــــــــــــ، قاموس قرآن، بی‌جا، دار الکتب الاسلامیه، 1371ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، قم، دار الکتاب، چاپ چهارم، 1367ش.
- قمی مشهدی، محمد بن رضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1368ش.
- کاشانى، ملا فتحالله، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین، تهران، کتابفروشى محمدحسن علمى، 1336ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365ش.
- گنابادی، سلطانمحمد، تفسیر بیان السعادة فى مقامات العبادة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، 1408ق.
- مجلسی، محمدتقی، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ش.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب اسلامیه، 1424ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم، مدرسة علی بن ابی‌طالب، 1421ق.
- میبدى، رشیدالدین، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق علىاصغر حکمت، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371ش.
- نجفى خمینى، محمدجواد، تفسیر آسان، تهران، انتشارات اسلامیه، 1390ق.
)