تاریخ کتابخانۀ آستان قدس رضوی تا پایان دورۀ قاجار با تکیه بر اسناد

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

کارشناس ارشد تاریخ و کارشناس پژوهش مدیریت امور اسناد و مطبوعات

چکیده


یکی از کتابخانه های بزرگ جهان اسلام کتابخانه آستان قدس رضوی است. شیوه اداره و تشکیلات این کتابخانه از زمان تشکیل تا انتهای قاجاریه، مسئله اصلی مقاله حاضر است. بررسی پیشینه این کتابخانه، در واقع، نشان دادن سابقه فرهنگی ایران اسلامی به ویژه آستان قدس رضوی است و از آنجا که این کتابخانه بر پایه وقف شکل گرفته، نقش وقف در توسعه فرهنگی و اجتماعی جامعه و ماندگاری یک اثر وقفی در این بررسی مشخص می شود. در این پژوهش با استفاده از اسناد و نسخ خطی، سازمان اداری کتابخانه آستان قدس رضوی، تعداد و نوع مشاغل، هزینه ها و امورمالی، وقف نامه های مرتبط، شیوه تهیه منابع و نوع فهرست نویسی و فهرست نگاری آن، چگونگی بازیابی اطلاعات و شیوه امانت دهی، ساختمان و فضای کتابخانه در دوره های مختلف، به همراه تغییر و تحولات ساختاری آن در ادوار مزبور تعریف شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

History of Astan Quds Razavi Library Up to the End of Qajar Period According to

نویسنده [English]

  • Ilaha Mahbub Farimani
چکیده [English]

One of the great libraries in the Muslim world is Astan Quds Razavi Library. The main purpose of the present article is to study the administration procedure and the establishment of this library since its inception up to the end of Qajar period. Using the extant documents and manuscripts, this research is intended to discuss the administration procedure of Astan Quds Razavi Library, including such issues as: the number and types of occupations, expenses and financial affairs, the related endowment deeds, the procedure for procuring sources and the way they are cataloged, the method of retrieving data and the circulation procedure, library construction and space in different periods along with its structural changes and developments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Astan Quds Razavi Library
  • administrative structure of Astan Quds Razavi Library
  • occupations in Astan Quds Razavi Library

مراجع

  1. احتشام کاویانیان، محمد، شمس الشموس یا انیس النفوس، مشهد، 1354ش.
  2. اسناد موجود در مرکز اسناد کتابخانه آستان قدس رضوی.
  3. اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، مطلع الشمس، مقدمه:تیموربرهان لیمودهی، تهران، فرهنگسرا، 1362ش، ج1و2.
  4. افشار، ایرج، صحافی سنتی مجموعه پانزده گفتار و کتاب‌شناسی دربارة وراقی، صحافی، تهران، دانشگاه تهران، 1357ش.
  5. بسطامی، نوروزعلی، فردوس التواریخ، چاپ سنگی، 1315ش.
  6. حکیم الممالک، علی‌نقی، روزنامه سفر خراسان، تهران، انتشارات فرهنگ ایران زمین، 2536ش.
  7. شاکری، رمضان‌علی، گنج هزار ساله کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی قبل و بعد از انقلاب، مشهد، کتابخانة مرکزی آستان قدس، 1367ش.
  8. صدرالمتألّهین لاهیجانی، محمدبن محمدعلی، تاریخ و جغرافیای شهر مشهد، تصحیح محمدرضا قصابیان، مشهد، انصار، 1385ش.
  9. طومار علیشاهی، بازخوانی و تصحیح، مرکز خراسان‌شناسی، 1380ش.
  10. عین‌السلطنه، قهرمان میرزا، روزنامه خاطرات عین السلطنه، به کوشش مسعودمیرزا سالور - ایرج افشار، تهران، اساطیر، 1376ش.
  11. مؤتمن، علی، تاریخ آستان قدس، چاپ دوم: مشهد، آستان قدس، 1355ش.
  12. مایل هروی، نجیب، کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1372ش.
  13. مستوفی، اسماعیل بن حبیب‌الله، آثار الرضویه، 1317ش، چاپ سنگی.
  14. میرزا سمیعا، محمد سمیع، تذکرة الملوک، به کوشش محمد دبیر سیاقی، ترجمة مسعود رجب‌نیا، چاپ سوم: تهران، امیرکبیر، 1378ش.
  15. ناصرالدین شاه قاجار، سفرنامه دوم خراسان، تهران، کاوش، 1363ش.
  16. نسخة خطی شمارة 18224، کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی.
  17. نسخة خطی شمارة 26984، کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی.
  18. نسخة خطی شمارة 3733، دانشگاه تهران.
  19. نسخة خطی شمارة 7278، کتابخانة مرکزی آستان قدس رضوی.
  20. نیکولای ولادیمیروویچ خانیکوف، سفرنامه خانیکوف، ترجمه اقدس یغمایی و ابوالقاسم بیگناه، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، 1375ش.
  21. وقف‌نامه‌های آستان قدس، ش 50، ص399، نسخه ش 2987، دانشگاه تهران.
  22. ولایی، مهدی، «تاریخ کتابخانة آستان قدس رضوی»، مجموعه مقالات کنگرة بین‌المللی کتاب و کتابخانه در تمدن اسلامی- دفتر دوم، گردآوری محمد فرح‌زاد، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1379ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار