مشکوة

آداب سفره در ایران باستان و ایران دوره اسلامی (قرن دوم تا هفتم هجری)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخِ دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناسی ارشد تاریخِ ایران دوره اسلامی

چکیده

آداب غذایی و مهمانی یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرهنگ یک ملت محسوب می‌شود. ایرانیان چه در دوران باستان و چه در دوران اسلامی اهمیت فراوانی به آن داده و سنت‌هایی را رعایت می‌کردند. آیین زردشتی و دین اسلام، مؤلفه‌های مهم و مؤثر در شکل آداب غذایی ایرانیان بودند. در این مقاله تلاش خواهد شد این مسئله با شیوه‌ای تاریخی و تطبیقی مورد بررسی قرارگیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Tablecloth Rules of Conduct in Ancient Iran and Iran during the Islamic Period (Second/Ninth up to Seventh/Thirteenth Century)

نویسندگان [English]

  • Hādī Vakīlī 1
  • Kubrā Nawdihī 2

چکیده [English]

Eating food manners are among the most important part of a nation’s eating habits. Rules of tablecloth and festivity are among the most important parts of eating manners. Whether in the ancient times or in the Islamic period, Iranians gave high importance to these manners and observed certain doctrines and traditions in this respect. Zoroastrianism and Islam were among the significant and influential components in the Iranians’ eating manners. It is attempted in this article to review this issue in a historical and comparative procedure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • eating manners
  • food
  • tablecloth rules of conduct
  • ancient Iran
  • Iran during the Islamic period
  1. ابن طقطقی، محمد بن احمد،تاریخ فخری، ترجمة محمدوحید گلپایگانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
  2. ابن مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الأمم فی اخبار ملوک العرب و العجم، تصحیح رضا انزابی‌نژاد و یحیی کلانتری، دانشگاه فردوسی مشهد، 1373ش.
  3. ارجانی، فرامرز بن خداداد، سمک عیار، تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1347ش.
  4. ارموی، سراج‌الدین، لطائف الحکمه، تصحیح غلام‌حسین یوسفی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1351ش.
  5. «اندرز انوشه‌روان آذربد مارسپندان»، ترجمه ماهیار نوایی، نشریه دانشکده ادبیات تبریز، سال یازدهم، شماره زمستان، 1337ش.
  6. باخرزی، ابوالمفاخر یحیی،اوراد الأحباب و فصوص الآداب، به کوشش ایرج افشار، تهران، فرهنگ ایران‌زمین، 1358ش.
  7. بریان، پیر، وحدت سیاسی و تعامل فرهنگی در شاهنشاهی هخامنشی، ترجمة ناهید فروغان، تهران، اختران، 1386ش.
  8. بهار، محمدتقی، ترجمه چند متن پهلوی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  9. بیهقی، ابوالفضل، تاریخ بیهقی، تصحیح علی‌اکبر فیاض، دانشگاه فردوسی مشهد، 1350ش.
  10. بیهقی، علی بن زید (ابن فندق) ،تتمة صوان الحکمه، ترجمة ناصر‌الدین منشی یزدی، تهران، تهران، خودکار و ایران، 1318ش.
  11. ثعالبی، منصور، شاهنامه کهن (فارسی تاریخ غررالسیر)، ترجمة سید محمد روحانی، دانشگاه فردوسی مشهد، 1372ش.
  12. جاحظ، عمر بن بحر،التاج، ترجمة محمدعلی خلیلی، تهران، ابن سینا، 1343ش.
  13. خردنامه، به کوشش منصور ثروت، تهران، سپهر، 1367ش.
  14. دانای بزرگمهر، نگارش اقبال یغمایی، تهران، فردین، بی‌تا.
  15. دهستانی، حسین بن اسعد، فرج بعد از شد‌ّت، تصحیح اسماعیل حاکمی، تهران، اطلاعات، 1364ش.
  16. دهلوی، خواجه حسن،فوائد الفؤاد، تصحیح محمدلطیف ملک، تهران، روزنه، 1377ش.
  17. رضی، هاشم، جشن‌های آب، انتشارات بهجت، 1384ش.
  18. راوندی، مرتضی،زندگی ایرانیان، تهران، رامین، 1362ش.
  19. سعدی،گلستان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران، صفی علی‌شاه، 1346ش.
  20. سهروردی، ضیاءالدین، آداب المریدین، ترجمة عمر بن محمد بن احمد شیرکانی، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران، مولی، 1363ش.
  21. شایست نشایست، ترجمة کتایون مزداپور، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1369ش.
  22. شجاع، انیس الناس، به کوشش ایرج افشار، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1350ش.
  23. طوسی، نصیرالدین محمّد بن محمّد، اخلاق ناصری، تهران، جاویدان، 1356ش.
  24. عبادی، قطب‌الدین اردشیر، التصنیفة فی احوال المتصوفه، تصحیح غلام‌حسین یوسفی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1347ش.
  25. عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر، قابوس‌نامه، تصحیح غلام‌حسین یوسفی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1345ش.
  26. غزالی، ابوحامد محمد، کیمیای سعادت، تهران، چاپخانه مرکزی، 1319ش.
  27. فقیهی، علی‌اصغر، آل بویه و اوضاع زمان ایشان، تهران، صبا، 1365ش.
  28. کتاب پنجم دینکرد، ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضّلی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1386ش.
  29. کتاب سوم دینکرد، ترجمه فریدون فضیلت، تهران، مهرآیین، 1384ش.
  30. کریستین سن، آرتور،ایران در زمان ساسانیان، ترجمة غلام‌رضا رشید یاسمی، تهران، ابن سینا، 1330ش.
  31. مارسلینوس، آمیانوس،جنگ شاپور ذوالاکتاف، ترجمه محمد صادق، تهران، اتابکی، 1310ش.
  32. محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامة احادیث پزشکی، ترجمة حسین صابری، قم، دارالحدیث، 1383ش.
  33. مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  34. مظاهری، علی‌اکبر،خانوادة ایرانی در روزگار پیش از اسلام، ترجمة عبدالله توکل، تهران، قطره، 1373ش.
  35. مناقب اوحد الدین کرمانی، تصحیح بدیع‌الزمان فروزان‌فر، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  36. میرفخرایی، مهشید، بررسی هادحت نسک، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1381ش.
  37. مینوی خرد، ترجمة احمد تفضّلی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1354ش.
  38. وندیداد، ترجمه محمدعلی حسنی داعی‌الاسلام، تهران، دانش، 1361ش.
  39. هجویری، علی بن عثمان،کشف المحجوب، تصحیح محمود عابدی، تهران، سروش، 1384ش.
مشکوة

دوره 30، شماره 3 - شماره پیاپی 112
پاییز 1390
صفحه 119-137