چهره و ارتباط غیر کلامی در آموزه‌های قرآنی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین(ع)

چکیده

حالت چهره معنی‌دارترین قسمت در کل بدن به حساب می‌آید. با چهره می‌توان غم و شادی را تشخیص داد. در آموزه‌های قرآنی، به صراحت یا به اشاره، ارتباطات غیر کلامی مانند خشم، غضب، غیظ و نگاه، مهم تلقّی شده است. برای ارتباطات چشمی، نکات قابل ملاحظه‌ای ذکر شده است که می‌توان به پاک‌نظری، نگاه خیره به وقت، ملاحظة پدیده‌ای شگفت آور و غالباً ترسناک و نگاه تحقیرآمیز اشاره نمود. همچنان که گریستن بیانگر غلبة عواطف و احساسات است که در آموزه‌های قرآنی، به وقت شوق و عشق، اندوه و حسرت، فریب و خدعه، ندامت و پشیمانی از آن یاد می‌شود؛ و خندیدن ارتباطی غیر کلامی و بیانگر شادابی و سرور است. لبخند زدن از ملایم ترین و کارآمدترین علایم ارتباط غیرکلامی با دیگران است. از توصیه‌های دینی به مؤمنان، نمایان سازی شادی و سرور در چهره و پنهان سازی غم و اندوه در قلب است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Face and Nonverbal Communication in the Qur’ānīc Doctrines

نویسنده [English]

  • ‘Alī Lutfī
چکیده [English]

In the Qur’ānic doctrines the nonverbal communications, such as anger, fury, indignation, and look are explicitly or implicitly regarded as important. Remarkable points have been mentioned for eye contacts, including chaste look, gazing while noticing an astonishing and sometimes frightening phenomenon, and humiliating look. As weeping represents overwhelming emotions and sentiments which are mentioned in the Qur‘ān at the time of love and passion, sorrow and grief, deception and trick, and repentance, laughing also represents delight and joy in nonverbal communication. Laughing is one of the most efficient signs of nonverbal communications with others. Among the recommendations to the believers is to show your joy and delight on your face, and hide your sorrow and grief in your heart.

کلیدواژه‌ها [English]

  • communication
  • skill
  • nonverbal
  • face
  • anger
  • looking
  • laughing
  • weeping

مراجع

  1. قرآن مجید
  2. نهج البلاغه
  3. ابن اثیر، ابو السعادات مجد الدین، النهایة فی غریب الحدیث، تحقیق طاهر احمد الزاوی، چاپ چهارم: قم، اسماعیلیان، 1364ش.
  4. ابن عطیة اندلسی، عبد الحق، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق.
  5. ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو دمشقی، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، 1419ق.
  6. ابن منظور الافریقی، جمال الدین، لسان العرب، قم، ادب الحوزه، 1405ق.
  7. احمد بن فارس، ابوالحسین، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتبة الاعلام الاسلامی، 1404ق.
  8. امین (بانوی اصفهانی)، سیده نصرت، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1361ش.
  9. البخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بی‌جا، دارالفکر، 1401ق.
  10. بستانی، محمود، پژوهشی در جلوه‌های هنری داستان‌های قرآن، ترجمه موسی دانش، چاپ چهارم: مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1386ش.
  11. الجوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، چاپ چهارم: قاهره، بی‌جا، 1407ق.
  12. حقی البروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، چاپ هفتم: بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
  13. الرازی، فخر الدین محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
  14. الراغب الاصفهانی، الحسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، چاپ دوم: دفتر نشر کتاب، 1404ق.
  15. ریچموند، ویرجینیایی، رفتار غیر کلامی در روابط میان فردی، ترجمة فاطمه سادات موسوی و ژیلا عبدالله پور، تهران، دانژه، 1387ش.
  16. الزبیدی الحنفی، محب الدین، تاج العروس، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
  17. سید قطب، محمد، فی ظلال القرآن، بیروت، دار الشروق، بی‌جا، 1412ق.
  18. شبّر، سید عبدالله، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، کویت، مکتبة الألفین.
  19. طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1362ش.
  20. الطباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات اسلامی، 1417ق.
  21. الطبرسی، الفضل بن الحسن، مجمع البیان لعلوم القرآن، چاپ دوم: بیروت، دار المعرفه، 1408ق.
  22. الطبری، محمد بن جریر، جامع البیان، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
  23. الطریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، چاپ دوم: مکتب النشر للثقافة الاسلامیة، 1367ش.
  24. الطوسی، محمد بن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  25. العسکری، ابو هلال، معجم الفروق اللغویة، قم، نشر اسلامی، 1412ق.
  26. علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دارالکتاب، 1367ش.
  27. الفراهیدی، ابو عبدالرحمن الخلیل بن احمد، کتاب العین، تحقیق مهدی المخزومی، چاپ دوم: مؤسسة دار الهجرة، 1410ق.
  28. فرهنگی، علی اکبر، ارتباطات انسانی، تهران تایمز، تهران، 1373.
  29. فضل الله، سید محمد حسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، 1419ق.
  30. کارنو (ژان)، جامعه‌شناسی وسائل ارتباط جمعی، ترجمه: باقر ساروخانی و منوچهر محسنی.
  31. کریمی، عبد العظیم، الگوهای غیر کلامی و نمادین در تعلیم و تربیت نامرئی، تهران، تربیت، 1376ش.
  32. الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، چاپ پنجم: تهران،دارالکتب الاسلامیة، 1363ش.
  33. مایرز، گیل. ای، پویایی ارتباطات انسانی، ترجمة حوا صابر آملی، دانشکده صدا و سیما، تهران، 1383ش.
  34. المجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، چاپ دوم: بیروت، الوفاء، 1403ق.
  35. محمد امین، موسی احمد، الاتصال غیر اللفظی فی القرآن الکریم، دائرة الثقافة و الاعلام، شارقه، 2003م.
  36. محسنیان راد، مهدی، ارتباط‌شناسی، چاپ هشتم: تهران، سروش، 1387.
  37. المراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  38. مسلم بن حجاج، ابو الحسین، الجامع الصحیح، بی‌جا، دار الفکر، بی‌تا.
  39. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، چاپ سوم: تهران، صدرا، 1387ش.
  40. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، النشر الاسلامی، بی‌تا.
  41. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1374ش.
  42. مولوی، جلال الدین محمد، مثنوی معنوی، نسخه قونیه، چاپ چهارم: تهران، دوستان، 1379ش.
  43. مصطفوی تبریزی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشرکتاب، 136ش.
  44. مغنیه، محمّد جواد، التفسیر الکاشف، بیروت، دارالعلم، 1981.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار