مشکوة

چرایی ذکر مطالب مربوط به همسران پیامبر(ص) در قرآن

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

2 کارشناس ارشد علوم قرآنی و حدیث

چکیده

طرح مسائل مربوط به همسران پیامبر(ص) در قرآن کریم، که برای هدایت بشر در همۀ عصرها و نسل‌هاست، این پرسش را ایجاد می‌کند که خوانش و اندیشه در آیات مشتمل بر آن‌ها، چه سودی برای دیگران دارد؟ و هم این، دستاویزی برای طیفی از اتهام‌ها علیه قرآن و رسول اکرم(ص)با ادعای «خصوصی‌سازی» بخشی از قرآن از سوی پیامبر(ص)شده است.
این نوشتار، به شیوۀ توصیفی _ تحلیلی و روش کتابخانه‌ای، در صدد است از رهگذر «تأویل» مبتنی بر روایات، ضمن تبیین الگویی برگرفته از استخراج پیام‌های معرفتی، رفتاری و اخلاقی از این آیات، به پرسش یادشده پاسخ دهد. بر این اساس، تجرید آیات از خصوصیات و ملابسات، استخراج پیام کلی، و تطبیق آن بر مصادیق عصری، راز فایده‌مندی آیات برای عصرها و نسل‌هاست. افزون بر آن، برخی از مسائل مربوط به همسران پیامبر(ص)، در ارتباطی وثیق با مسائل اعتقادی مسلمانان است که ذکر آن‌ها را در متن کتاب آسمانی، نه تنها توجیه‌پذیر، که اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Why the Prophet’s Wives (S.A.W.) Are Mentioned in the Qur'an?

نویسندگان [English]

  • Javad Iravani 1
  • Nahra Hosein zadeh 2

2 MA. Quranic sciences and hadith

چکیده [English]

Referring to the wives of the Prophet in the Quran, guidance for mankind in all ages and generations raises this question: what is the benefit of reading and meditating on verses containing them? And this is the reason for a series of accusations against the Qur'an and the Holy Prophet (S.A.W.) claiming to "privatize" some parts of the Qur'an by the Prophet (S.A.W.). This article, in a descriptive-analytical and library research, seeks to answer the question with the narrative-based "interpretation" algorithm, while explaining the pattern of extracting epistemological, behavioral, and moral messages from these verses. Accordingly, the abstraction of verses from attributes, the extraction of the general message, and its application to contemporary instances, is the secret of the usefulness of verses for ages and generations. In addition, some of the issues related to the wives of the Prophet (S.A.W.) are closely related to the Muslim  belief issues which are mentioned in the Holy Qur'an, not only justifiable, but also unavoidable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • interpretation
  • Immortality of the Qur'an
  • wives of the Prophet (S.A.W.)
  • applicability and tallying
  1. قرآن کریم.
  2. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبةالله، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1387ق.
  3. ابن ادریس، محمد بن احمد، مستطرفات السرائر، جامعۀ مدرّسین، قم، چاپ دوم، 1410ق.
  4. ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول؟ص؟، تحقیق علی‌اکبر غفاری، نشر اسلامی، قم، 1404ق.
  5. ابن شهر آشوب، رشید الدین محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، علامه، قم، بی‌تا.
  6. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، نشر ادب الحوزه، قم، 1405ق.
  7. بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، بنیاد بعثت، تهران، 1416ق.
  8. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، تحقیق سید جلال الدین حسینی، دار الکتب الاسلامیه، بی‌جا، بی‌تا.
  9. جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1415ق.
  10. حکیم، محمد تقی، الاصول العامة فی الفقه المقارن، مؤسسه آل‌البیت؟عهم؟، چاپ دوم، 1390ق.
  11. رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1420ق.
  12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، دار القلم، دمشق _ الدار الشامیه، بیروت، 1416ق.
  13. سیوطی، جلال‌الدین، الدرّ المنثور فی تفسیر المأثور، کتابخانه آیةالله العظمی مرعشی نجفی، قم، 1404ق.
  14. شاطبی، ابراهیم بن موسی، الموافقات فی اصول الشریعه، تحقیق خالد عبدالفتاح شبل، مؤسسة الکتب الثقافیه، بیروت، 1420ق.
  15. شاکر، محمدکاظم، روش‌های تاویل قرآن، بوستان کتاب، قم، 1376ش.
  16. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، انتشارات فرهنگ اسلامی، قم، 1365ش.
  17. صفار، محمد بن حسن،  بصائر الدرجات الکبری، تحقیق حسن کوچه‌باغی، مؤسسة الاعلمی، تهران، 1404ق.
  18. طباطبایی، محمد حسین،  المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1417ق.
  19. طبرسی، حسن‌بن‌فضل، مکارم الاخلاق، منشورات الشریف الرضی، بی‌جا، 1392ق.
  20. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، دار المعرفه، بیروت، 1406ق.
  21. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، دار المعرفه، بیروت، 1412ق.
  22. طوسی، محمد بن حسن،  تهذیب الاحکام، دار الکتب الاسلامیه، بی‌جا، چاپ چهارم، 1365ش.
  23. عاملی، سیدجعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم؟ص؟، دار الهادی للطباعة و النشر، بیروت، 1415ق.
  24. عیاشی، محمدبن مسعود،  تفسیر العیاشی، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، المکتبة العلمیة الاسلامیه، تهران، بی تا.
  25. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان، مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى‏، بی‌جا، 1419ق.
  26. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت، 1405ق.
  27. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ سوم، 1367ش.
  28. متقی، علی بن حسام الدین،  کنز العمال، مؤسسة الرساله، بیروت، بی‌تا.
  29. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، مؤسسة الوفاء، بیروت، چاپ سوم، 1403ق.
  30. مطهری، مرتضی، مسئلۀ حجاب، انتشارات صدرا، تهران، 1374ش.
  31. معرفت، محمدهادی، التفسیر الاثری الجامع، مؤسسة التمهید، قم، 1383ش.
  32. ــــــــــــــــــــــــــــــ ، شبهات و ردود، مؤسسة التمهید، قم، 1423ق.
  33. مغنیه، محمدجواد،  تفسیر الکاشف، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1424ق.
  34. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران،  تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ شانزدهم، 1373ش.
  35. واحدی نیشابوری، علی بن احمد،  اسباب نزول القرآن، تحقیق کمال بسیونی زغلول، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1411ق.
مشکوة

دوره 38، شماره 4 - شماره پیاپی 145
زمستان 1398
صفحه 8-32