نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نسیم یوسفی ¹
• عباس اسماعیلی‌زاده ²

¹ نویسنده

² دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد و عضو هیآت تحریریه

چکیده

پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد ساختاریِ دانشِ معناشناسی در سطح مطالعات درون‌متنی، مفهوم عِصیان در قرآن کریم را بررسی کرده است. بدین منظور، نخست با مروری بر کتب لغت و کاربست‏های ریشه (عَصَیَ) در قرآن و سنت تفسیری موجود، تصویری اجمالی از جایگاه این مفهوم در بین لغت‌شناسان و مفسران ارائه ‌شده است. سپس با تحلیل واژگان هم‌نشین و جانشین (عِصیان) به شناسایی مؤلفه‌های بنیادین این مفهوم قرآنی پرداخته ‌شده که نتایج حاصل از این تحلیل، عِصیان را امری تشکیکی و ذومراتب می‏داند که به‌نوعی جدایی و خروج ناپسند از طاعت مافوقِ رحمان و پرورش‌دهنده اطلاق می‎شود و در صورت دلالت بر گناه، همراه تکذیب و انکارِ حقانیت نعمت‌ها و وعده‌ها در عین اعتقاد و یقین به صحت آن‌ها می‎آید. به دنبالِ آن در باب عِصیان منسوب به حضرت آدم روشن ساخته‏ایم که این عِصیان به معنای نوعی خِلاف و خروج است که بر اثر وسوسه‌های شیطانی‌ای رخ‌داده که حامل وعده‌هایی مشابه با وعده‌های الهی بود و مانند شیطان، کافران و فرعون از روی انکار و تکذیب نعمت‎های پروردگار نبود. علت وقوع آن نیز تنها خلطی بود که برای آدم پیش ‌آمد. به همین دلیل، پس از پی بردن به خروجِ رخ‌داده، به‌سرعت توبه کرد.

کلیدواژه‌ها

• معناشناسی ساختاری
• روابط هم‏نشینی و جانشینی
• مفهوم عِصیان
• آدم

عنوان مقاله [English]

The Structural Semantics of Rebellion Concept in the Qur'an with Emphasis on Its Attribution to Adam (A.S.)

نویسندگان [English]

• nasim yusefi ¹
• abbas esmaeelizadeh ²

² .

چکیده [English]

This research has investigated the concept of rebellion in the Holy Qur'an. In this way, the structural approach of semantics knowledge has been used at intertextual studies. For this purpose, we first review the vocabulary books and the application of the root (عَصَیَ) in the Qur’an and the existing interpretive tradition. Then we present a brief overview of the position of this concept among theologians and commentators. Afterwards, by analyzing the terms of the syntagmatic and associative (عِصیان), we will identify the fundamental components of this Qur’anic concept. The results of this analysis condemn rebelliousness as an analogical and gradational phenomenon, which is in some way inappropriate separation from the supreme Compassionate and Fosterer. If it implies sin, it comes along with denying the righteousness of blessings and promises, while there is a belief in their validity. We have made it clear that Adam’s (A.S.) rebellion was a kind of offense and rebellion, which is the consequence of the satanic temptations that carry promises similar to those of God. It was not a denial like the devil, the unbelievers, and the Pharaoh because they rejected God’s blessings. The reason for Adam’s (A.S.) rebellion was only the misunderstanding that occurred to Adam (A.S.). For this reason, he quickly repented after finding out what happened.

کلیدواژه‌ها [English]

• Structural Semantics
• syntagmatic and associative Relationships
• Concept of Rebellion
• Adam (A.S.)