بررسی مفهوم توکل و آثار آن بر زندگی اجتماعی انسان‌ها

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مدیریت توسعه

2 کارشناسی پژوهشگری

چکیده

یکی از ابعاد گسترده دین اسلام مسئله توکل است. توکل یا اتکال به خداوند، جزء پایه و اساس شریعت اسلام است که بسیار هم بر آن تأکید شده و تأثیر عمیقی هم بر زندگی ما دارد. به نظر می‌رسد توکل جنبه اعتقادی دارد، اما از آنجا که رفتار انسان مؤمن از باورهای وی سرچشمه می‌گیرد، توکل به خداوند نه‏‌تنها دارای بُعد ذهنی که دارای بُعد عینی و آثار بیرونی نیز هست. مقاله حاضر، با مراجعه به آیات و روایات برای رسیدن به آثار توکل از روش اسنادی استفاده کرده است. ابتدا به بررسی مفهوم و تعریف توکل پرداخته شده و سپس آثار اجتماعی آن از جمله برقراری امنیت اجتماعی، ایجاد آرامش و امنیت روانی و تقویت اعتماد در میان اعضای جامعه بررسی شده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the Concept of Trust in God and its Impacts on Social Lives of Human Beings

نویسندگان [English]

  • Rayhaneh Nodehi 1
  • Marziyeh Beheshti 2
1
2
چکیده [English]

One of the extensive dimensions of Islam is the issue of trust in God. Trust or reliance on God is a part of the foundation of Islamic religious law (sharia), which is highly emphasized and has profound impact on our lives. Although trust in God seems to have an ideological aspect, since the behavior of a believer originates from his beliefs, trust in God not only has a subjective dimension, it has an objective and external dimension, as well. By referring to verses and traditions, this article has used attributive method to figure out the impacts of trust in God. First, it has addressed the concept and definition of trust and examined its social impact including maintaining social security, creating psychological peace and security, reinforcing confidence among the members of society, etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : the concept of trust in God
  • social impacts of trust in God
  • social security
  • psychological peace
  • social confidence
  • cohesion and solidarity
  • empathy
  • responsiveness
  • social commitment

مراجع

  1. ابوحیان، محمد بن یوسف، تفسیرالبحر المحیط، تصحیح عادل احمد عبدالموجود، علی محمد معوض، مؤسسه دارالکتب العلمیه،بیروت، 1413ق.
  2. استرآبادی، محمد بن علی، آیات الاحکام، تصحیح محمدباقر شریف‌زاده، انتشارات مکتبة المعراجی، تهران، بی‏تا.
  3. اسدی گرمارودی، محمد، درس‌هایی از تربیت اسلامی، مرکز نشر فرهنگی رجا، تهران، چاپ دوم، 1369ش.
  4. اسماعیلی‏زاده، عباس و مهرناز محدثی‏فر، «توکل و تأثیر آن بر متغیرهای رفتاری تصمیم‏گیری مدیران از منظر قرآن»، مشکوة، ش 118، 1392ش.
  5. اصفهانی، محمد، اخلاق دینی در اندیشه شیعی، انتشارات نهاوندی، قم، 1378ش.
  6. آمدی، عبد الواحدبن محمد، تصنیف غرر الحکم و دررالکلم، ترجمه مصطفی درایتی، ضریح آفتاب، مشهد، 1381ش.
  7. باقی‏زاده، رضا، رمز موفقیت بزرگان، انتشارات دارالعلم، تهران، 1386ش.
  8. بیرهوف، هانس، رفتارهای اجتماعی مطلوب از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی، ترجمه رضوان صدقی‏نژاد، انتشارات گل‏آذین، تهران، 1387ش.
  9. تاجیک، علیرضا، «توکل و پیوند آن با معرفت الهی از منظر امام حسین7»، نشریه معرفت، ش 81، 1383ش.
  10. تفلیسی، حبیش بن ابراهیم، وجوه قرآن، ترجمه مهدی مصحح، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1371ش.
  11. جام، احمد، انیس التائبین، ترجمه علی فاضل، انتشارات توس، تهران، 1368ش.
  12. حسینی دشتی، سیدمصطفی، دایرة المعارف جامع اسلامی، مؤسسه فرهنگی آرایه، تهران، 1379ش.
  13. حسینی همدانی، سید محمدحسین، تفسیر انوار درخشان، انتشارات لطفی، تهران، 1404ق.
  14. خدایار، دادخدا _ مجید قائمی، «نگاهی قرآنی به کارکردهای تربیتی توکل و نقش آن در سلامت معنوی»، فصلنامه اخلاق پزشکی، سال ششم، ش 22، 1391ش.
  15. خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن، انتشارات دوستان و ناهید، تهران، 1377ش.
  16. ذکاوتی قراگزلو،علیرضا، اسباب نزول، نشر نی، تهران، 1383ش.
  17. راغب اصفهانی، محمد، المفردات فی غریب القرآن، مؤسسة الاعلمی و المطبوعات، بیروت، 1430ش.
  18. شرقاوی، حسن محمد، گامی فراسوی روان شناسی اسلامی، ترجمه سید محمدباقر حجتی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1363ش.
  19. صادقیان، احمد، بهداشت روان در آثار شهید مطهری، انتشارات جامعة المصطفی العالمیه، قم، 1387ش.
  20. صدر، سیدرضا، استقامت، انتشارات بوستان کتاب، قم، 1377ش.
  21. طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوى‏ همدانى، کانون انتشارات محمدى، تهران، 1363؛ دفتر انتشارات اسلامی، تهران، 1376ش.
  22. طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام، تهران، چاپ دوم، ش 1، 1391ش.
  23. عابدی جعفری، حسن و همکاران، «ارائه الگوی مفهومی نقش‏آفرینی توکل در تحمل ابهام کارآفرینان مسلمان»، دو فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت اسلامی، سال بیستم، ش 1، ‌1391ش.
  24. عظیمه، صالح، معناشناسی واژگان قرآن، انتشارات به نشر، مشهد، 1380ش.
  25. علی بخشی، سیده زهرا و همکاران، «بررسی رابطه توکل به خدا و سلامت روان دانشجویان دانشگاه پیام نور»، معرفت در دانشگاه اسلامی، سال پانزدهم، ش 1، 1390ش.
  26. فیض کاشانی، ملا محسن، المحجّة البیضاء فی تهذیب الاحیاء ، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1342ش.
  27. _______________ ، حقایق، ترجمه محمدباقر ساعدی خراسانی، انتشارات شمس، بی‏جا.
  28. فیومی، احمدبن محمد، مصباح المنیر، بی‌جا، 1347ش.
  29. قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه‏ای، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، 1381ش.
  30. قریب، محمد، فرهنگ لغات قرآن، انتشارات بنیاد، بی‏جا، 1366ش.
  31. کانت، ایمانوئل، نقد عقل عملی، ترجمه ان‏شاءالله رحمتی، انتشارات نورالثقلین، تهران، 1384ش.
  32. کاویانی، محمدکاظم، شاخص‏های رفتاری توکل و تأثیر آن بر عوامل بازدارنده رفتاری در تصمیم‏گیری مدیران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی حسن زارعی متین، دانشگاه فردوسی مشهد، 1382ش.
  33. کلاهچیان، محمود، راهکارهای تحقق امنیت اجتماعی، معاونت اجتماعی و ارشاد نیروی انتظامی، تهران، 1382ش.
  34. کوزر، لوئیس و برنارد روزنبرگ، نظریه‌های بنیادی جامعه‏شناسی، ترجمه فرهنگ ارشاد، نشر نی، تهران، 1378ش.
  35. گروسی، سعیده و همکاران، «بررسی رابطه اجتماعی و احساس امنیت»، فصلنامه دانش انتظامی، سال نهم. ش 2، 1386ش.
  36. مالتز، ماکسول، روان‏شناسی تصویر ذهنی، ترجمه مهدی قراچه‏داغی، انتشارات اسرار دانش، تهران، 1379ش.
  37. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1403ق.
  38. محمدی ری‏شهری، محمد، میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، انتشارت دارالحدیث، قم، 1377ش.
  39. مصباح یزدی، محمدتقی، راهیان کوی دوست، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی;، قم، 1374ش.
  40. مصطفوی،حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1382ش.
  41. مطهری، مرتضی، تکامل اجتماعی انسان به ضمیمه هدف زندگی، انتشارات صدرا، تهران، 1363ش.
  42. معلوف،لوئیس، المنجد، انتشارات پرتو، تهران، چاپ سوم، 1371ش.
  43. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب اسلامیه، تهران، «چاپ هجدهم»، 1379ش.
  44. _______________ ، یکصد موضوع اخلاقی در قرآن و حدیث، ترجمه سیدحسین حسینی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ اول، 1381ش.
  45. ملکوتی‌نیا، علی و زینب سادات نیکویی روزبهانی، «چگونگی تأثیر توکل در درمان حزن از منظر قرآن و حدیث»، معرفت، سال 23، ش 205، 1393ش.
  46. منذر، علی، خاستگاه توکل، انتشارات جوادیه، یزد، 1368ش.
  47. نراقی، ملا احمد، معراج السعاده، انتشارات رشیدی، تهران، 1362ش.
  48. نوری، سیدمحمدرضا، بهداشت در قرآن، انتشارات واقفی، تهران، 1384ش.
  49. وطن‏دوست، رضا و دیگران، فرهنگ روابط اجتماعی در آموزه های اسلامی، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی ، مشهد، 1387ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار