بررسی کاربرد سیاق در تفسیر الکاشف علّامه محمد جواد مغنیه

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن، دانشکده تفسیر و معارف قرآن

2 کارشناس ارشد علوم قرآن، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

سیاق، یکی از قرائن مهم پیوسته کلام، دارای حجیت عقلایی و مورد عنایت امامان معصوم: است و همواره در بحث های تفسیری مورد توجه مفسران و دانشمندان علوم قرآنی قرار گرفته است.  مقالۀ حاضر با روش توصیفی_ تحلیلی ،ضمن بررسی اجمالی مفهوم سیاق، شرایط تحقق آن و انواع آن؛ کاربرد سیاق در تفسیر الکاشف علّامه محمد جواد مغنیه را مورد پژوهش قرار داده است. روش مؤلف تفسیر الکاشف در بحث سیاق، نشانۀ اعتقاد ایشان به سیاق کلمات، جملات و آیات می‌باشد، ولی ظاهرا به سیاق سوره‌ها معتقد نبوده؛ و در هیچ جای تفسیرش به آن نپرداخته است. همچنین همانند برخی از مفسران به فراگیر بودن سیاق به عنوان یک قاعدۀ کلی معتقد نمی‌باشد و حتی در مواردی معنای مستفاد از سیاق را تاویل می برد. نیز ایشان در تفسیر برخی از آیات اگرچه معنای خاص سیاقی را می پذیرد، ولی آن را مخصص معنا نمی داند و قائل به عمومیت آیه است و در مجموع روشن گردید که قاعدۀ سیاق در تفسیر الکاشف کاربردهای فراوانی دارد که عبارت‌اند از: به دست آوردن معنای واژگان، تعیین معنا و مقصود آیه، تعیین سبب نزول آیه، تعیین مخاطبان خطاب، ارزیابی اقوال مفسران،تعیین مرجع ضمیر و کشف محذوفات.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of the Application of Context (Siyāq) in ‘Allāma Muḥammad Jawād Mughniya’s Tafsīr Al-Kāshif

نویسندگان [English]

  • Sayyid ‘Abd al-Rasul Husaynizadeh 1
  • Muhammad Karimi Dorche 2
1
2
چکیده [English]

Context (siyāq), one of the significant evidences related to discourse, enjoys the rational validity, was favored by the Infallible Imams (A.S.), and has always attracted the attention of the interpreters and the scholars of Qurnic sciences in exegetical discussions. While briefly examining the concept of siyāq, the conditions for its realization, and its variations, the present article has, with a descriptive-analytical method, researched about the application of siyāq in Tafsīr Al-Kāshif of ‘Allāma Muḥammad Jawād Mughniya. The method of the author of Tafsīr Al-Kāshif concerning siyāq is an indication of his belief in the siyāq of words, sentences, and verses; however, he does not believe in siyāq of sūras and has not dealt with it in any part of his interpretation, nor does he believe in the exclusiveness of siyāq as a general rule, as some other interpreters did, and even in some instances he interprets the meaning inferred from siyāq. Although in the interpretation of some verses he accepts the specific meaning of siyāq, he does not view it as a specific feature of meaning and believes in the generality of the verse. In sum, it was clarified that the rule of siyāq in Tafsīr Al-Kāshif has many functions, such as acquiring the meaning of the words; determining the meaning and purpose of the verse; determining the Revelation occasion; determining the addressees of the command; assessment of the interpreters’ views; determining the antecedent, and discovering the eliminated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • siyāq and its types
  • Muḥammad Jawād Mughniya
  • siyāq in Tafsīr Al-Kāshif

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن اثیر، مجد الدین، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، تحقیق طاهر احمد الراوی و محمود محمد الطناحی، دار احیاء الکتب لعیسی البابی الحلبی، بیروت، 1383ق.
  3. امینی، عبدالمؤمن، « نقش سیاق درتفسیر آیات قرآن»، کوثر معارف، ش21، 1391ش، ص2۶1_ 29۵.
  4. بابایی، علی اکبر، مکاتب تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران، 1381ش و 138۶ش.
  5. تقویان، عباس، « گونه‏شناسی سیاق در تفسیر المیزان»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، ش2، 1388ش،‌ ص127_ 1۴8.
  6. جعفری، یعقوب، «دلالت سیاق و نقش آن در فهم آیات»، ترجمان وحی، ش22، بی‌تا، ص۶2_ 77.
  7. ربیع نتاج، سید علی اکبر، نقش سیاق در کشف معانی قرآن از نظر مؤلف المیزان»، مطالعات اسلامی، ش72، ص۵۵_ 82.
  8. رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، چاپ پنجم، 1391ش.
  9. زبیدى، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس،دار مکتبة الحیاة، بیروت، بی‌تا.
  10. زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن،دارالمعرفه، بیروت، 1۴10ق.
  11. سبحانی، جعفر، «روش صحیح تفسیر قرآن»، قبسات، ش29، 1382ش، ص 9_ 29.
  12. سیوطی، جلال الدین،  الاتقان فی علوم القرآن، دار الکتاب العربى، بیروت، چاپ دوم، 1۴21ق.
  13. شاکری، سیمیندخت، «نقش سیاق در تفسیر جامع البیان عن تأویل آی القرآن»، علوم انسانی دانشگاه الزهراء، ش۴1، ص203_ 221.
  14. صدر، سید محمد باقر، دروس فی علم الاصول، مؤسّسة النشر الاسلامی، قم، 1۴10ق.
  15. طباطبایی، سیدمحمد حسین،  المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ پنجم، 1۴17ق.
  16. طبرسی، ابو علی فضل بن حسن،  مجمع ­البیان فی­تفسیر­القرآن، انتشارات ناصرخسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش.
  17. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق احمدالحسین، کتابخانه مرتضوی، تهران، 139۵ق.
  18. طیب حسینی، سید محمود، چند معنایی در قرآن کریم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. قم، چاپ دوم، 1389ش.
  19. علائلی، عبدالله، الصحاح فی اللغة و العلوم، دار الحضارة العربیه، بیروت، 197۴م.
  20. فاکر میبدی، محمد، «سیاق و تفسیر قرآن»، قبسات، بی ش، 1387ش، ص131_ 1۵۴.
  21. قمی، میرزا ابوالقاسم، قوانین الاصول، چاپ سنگی، بی‌تا.
  22. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 13۶۵ش.
  23. کنعانی، حسین، «سیر کاربرد تحول سیاق در تفسیر»، مشکوة، ش87، 1383ش.
  24. مازندرانى، على اکبر سیفى، دروس تمهیدیة فی القواعد التفسیریة، مؤسسة النشر الاسلامى، قم، 1۴28ق.
  25. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوارالجامعة لدررأخبار الأئمة الأطهار، الإسلامیه، تهران، بی‌تا.
  26. معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، تمهید، قم، 1309ق.
  27. معلم کلایی، شمس الله، روش‏شناسی تفسیر من وحی القرآن، انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، 1391ش.
  28. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، «نقش سیاق از نگاه علامه فضل الله»، پژوهش های قرآنی، ش۶۴، بی‌تا، ص1۶2_ 18۵.
  29. مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، ترجمه موسی دانش، بوستان کتاب، قم، 1383ش.
  30. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تفسیر الکاشف، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1۴2۴ق.
  31. نوید، نفیسه، «تعارض سیاق و اسباب النزول در مقایسه تفاسیر شیعه و سنی»، پژوهش دینی، ش1۶، 1387ش، ص 119_ 138.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار