مشکوة

مؤلفه‏های پیروزی و تداوم نهضت‏های اصلاحی در قرآن و نهج البلاغه

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی _ گروه حکمت و کلام اسلامی

چکیده

بر اساس آموزه‏های اسلامی لازم است تا اصلاحگری، محور تمام نهضت‏ها و انقلاب‏های اجتماعی قرار گیرد. این حقیقت در بزرگ‌ترین نهضت‏ها و انقلاب‏های اصلاحی تاریخ؛ یعنی بعثت پیامبران آشکارا قابل مشاهده است. به همین دلیل می‏توان گفت که نهضت‏های اصلاحی در اسلام همواره با تکیه بر آموزه‏‏های قرآنی و روایی شکل گرفته‏اند. تاریخچه این نهضت‏ها آشکارا بیانگر این واقعیت است.در قرآن کریم و بیانات امام علی(ع) در نهج البلاغه، اموری را می‏توان به عنوان مؤلفه‏های پیروزی این نهضت‏ها برشمرد. در این مقاله به برخی از مهم‌ترین این عوامل مانند ایمان، صبر، تقوا، اتحاد، رهبری، برادری، دشمن‏شناسی، نیرومندی، مشارکت عمومی، امدادهای غیبی ، عدالت طلبی و عبرت آموزی و چگونگی نقش آنها در پیروزی پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Components of the Victory and Continuity of Reformative Uprisings in the Qur’ān and Nahj al-Balāgha

نویسنده [English]

  • ruhollah zynali

faculty member of Islamic knowledge group in hakim sabzevari university.

چکیده [English]

It is necessary, according to the Islamic doctrines, that  reformation to become pivotal in all social movements and revolutions. This reality is observable in the greatest reformative movements and revolutions of history, i.e., Divine Missions of the Prophets. For this reason, it can be said that the reformative movements in Islam have always been developed with reliance on the Qur’ānic and narrational teachings. The history of these movements obviously suggests this reality. There are some factors in the Holy Qur’ān and the sayings of Imam ‘Alī (A.S.) in Nahj al-Balāgha that can be considered as components for the victory of these movements. In this article, some of the most significant of these factors are touched upon, such as faith, patience, unity, brotherhood, knowing the enemy, strength, public participation, assistance from the unseen world, justice seeking, learning from one’s past mistakes, and the way they play a role in victory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reformation
  • victory factors
  • faith
  • Patience
  • Piety
  • Unity
  • leadership
  • knowing the enemy
  • Public Participation
  1. قرآن‏کریم.
  2. نهج البلاغة،ترجمه محمد دشتی، نشر الهادی، قم،  1379ش.
  3. ابن‏منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1۴1۴ق.
  4. آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 13۶۶ش.
  5. بحرانی، سید هاشم،  البرهان فی علوم القرآن، بنیاد بعثت، تهران، 1۴1۶ش.
  6. حامد مقدم، احمد، سنت‏های اجتماعی در قرآن کریم، بنیاد پژوهشهای اسلامی، مشهد، چاپ دوم، 13۶9ش.
  7. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، قم، 1۴09ق.
  8. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، درآمدی بر جامعه شناسی اسلامی، تهران، 13۶3.
  9. ری‏شهری، محمد، میزان الحکمة، مکتب الإعلام الإسلامی، بی‏جا، 13۶7ش.
  10. سبحانی، جعفر و محمد رضایی، اندیشه اسلامی، نشر معارف، قم، 1387ش.
  11. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1۴17ق.
  12. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران، 1372ش.
  13. طوسی، محمد بن حسن،  التهذیب، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 13۶۵ش.
  14. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‏تا.
  15. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه،‌ تفسیر نور الثقلین، اسماعیلیان، تهران، 1۴1۵ق.
  16. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، چاپخانه علمیه، تهران،  1380ق.   
  17. فخر رازی محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت،  1۴20ق.    
  18. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ناصر خسرو، تهران،  13۶۴ش.
  19. گورویچ، ژرژ، جبرهای اجتماعی و اختیار یا آزادی انسان، ترجمه حسن حبیبی، انتشارات پیام، تهران، 13۵3ش.
  20. مجلسی، محمد باقر،  بحار الأنوار، مؤسسة الوفا، بیروت، 1۴0۴ق.
  21. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، چاپ سوم، 1387ش.
  22. مکارم‏شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، دارالکتب الإسلامیة، تهران، 137۴ش.
مشکوة

دوره 33، شماره 4 - شماره پیاپی 125
زمستان 1393
صفحه 87-103